Psychologia pozytywna, w przeciwieństwie do psychologii klasycznej, koncentruje się na poszukiwaniu zasobów i silnych stron człowieka, które sprawiają, że jego życie jest dobre i ma sens. Zwraca się uwagę przede wszystkim na to, że ludzie są produktywni i twórczy, że cieszą się życiem oraz z powodzeniem wychodzą z życiowych opresji. Zainteresowaniem jest człowiek, który prowadzi szczęśliwe życie pomimo wielu trudności napotkanych na swojej drodze. Dobrostan definiuje się w tym ujęciu w odniesieniu do stopnia, w którym człowiek realizuje pełnię swojego potencjału. Prekursorem psychologii pozytywnej był Martin Seligman, w roku 1998 w swoim przemówieniu zwrócił się do członków Amerykańskiego Towarzystwa Psychologicznego, że czas przystąpić do reorientacji psychologii z ludzkich słabości na ludzką siłę. Głównym celem tej zmiany miał być większy wpływ psychologii w tworzeniu lepszego życia poprzez wyjaśnienie pozytywnych właściwości ludzkich. Jeszcze przed Seligmanem, przedstawiciele nurtu psychologii humanistycznej Carl Rogers i Abraham Maslow badali doświadczenia jednostki i jej motywację, a także zwracali uwagę na potencjał jaki drzemie w każdym z nas. 

Jednym z pytań stawianych w psychologii pozytywnej jest to jak mierzyć szczęście i czy szczęście da się zmierzyć. W licznych badaniach zwraca się uwagę na to, że subiektywny dobrostan jest określony przez trzy główne czynniki: zadowolenie z obecnego życia, względna obecność pozytywnych emocji, względna nieobecność negatywnych emocji.

Dwa podejścia w rozumieniu szczęścia

W badaniach nad dobrostanem wyłaniają się dwie orientacje badawcze wyróżniane na podstawie założeń teoretycznych i tradycji filozoficznych: jedna zajmuje się szczęściem człowieka (perspektywa hedonistyczna), druga potencjałem człowieka (perspektywa eudajmonistyczna). 

Koncepcje hedonistyczne koncentrują się na badaniach dotyczących oceny szczęścia. Z tradycji hedonistycznej pochodzi definicja, zgodnie z którą dobrostan rozumiany jest jako poszukiwanie przyjemności i pozytywnych doznań, niskie nasilenie emocji negatywnych oraz wysoka satysfakcja z życia. 

Eudajmonistyczne podejście koncentruje się z kolei na poczuciu sensu i samorealizacji. Przedmiotem zainteresowania psychologii pozytywnej są takie cechy-mechanizmy psychiczne, stanowiące predyspozycje do takich form funkcjonowania, które prowadzą do dobrostanu.

Rozwój psychologii pozytywnej zapoczątkowany pod koniec lat 90-tych XX wieku przez Seligmana przyczynił się do poszukiwania głębszego rozumienia pojęć: dobre życie, szczęście, zadowolenie z życia oraz dobrostan. Nastąpiło przesunięcie punktu ciężkości w

badaniach z czynników psychopatologicznych na poszukiwanie zasobów w jednostce oraz jej najbliższym otoczeniu. W psychologii pozytywnej istnieją obok siebie konstrukty pojęciowe powiązane ze sobą takie jak: szczęście, subiektywny dobrostan, psychiczny/psychologiczny dobrostan, dobrostan społeczny, jakość życia, satysfakcja z życia. 

Flow

Szczęście czy dobrostan oznaczają nie tylko pozytywne uczucia: radość czy pogodę ducha, ale i pozytywne stany, takie jak optymalne doświadczenie (flow) czyli inaczej zaangażowanie (źródłem dobrostanu jest doświadczanie stanów pełnego zaangażowania w działanie) Czym jest flow? Oznacza to stan, w którym ludzie są zaangażowani w daną aktywności w taki sposób, że wszystko inne traci znaczenie, co z kolei prowadzi do szczęścia. Do osiągnięcia tego stanu konieczny jest odpowiedni balans pomiędzy zasobami jednostki i wyzwaniami, jakie podejmuje. 

Po co nam psychologia pozytywna?

Jej cel aplikacyjny to optymalizowanie ludzkiego życia. Znajduje ona zastosowanie w takich dziedzinach, jak na przykład poradnictwo indywidualne i edukacja, gdzie kładzie nacisk na wzmocnienie odporności na niepowodzenia, okazywanie wdzięczności, sprawniejsza komunikacja międzyludzka, optymizm, przezwyciężanie trudności, pokonywanie wyzwań.

Znajduje również zastosowanie w psychologii organizacji i instytucji. Pojęcie psychologii pozytywnej organizacji związane jest z kształtowaniem środowiska pracy, aby osoby w nim funkcjonujące doświadczały dobrostanu. Pozytywne zachowania organizacyjne skupiają się na badaniu zachowań w sytuacji pracy, a także na psychologicznych zasobach pracownika, które wykorzystywane są przezeń w zachowaniach w organizacji.

Kolejnym obszarem zastosowania jest praktyka kliniczna. Psychologia pozytywna została stworzona, żeby zrównoważyć praktykę kliniczną, w której dominuje podejście skoncentrowane na deficytach. Według psychologów pozytywnych, podejście skoncentrowane na eksponowaniu problemów pacjenta może pogłębiać złą samoocenę oraz odnawiać długotrwałe nierozwiązane konflikty związane z autorytetem. Terapia skupia się na danym momencie, na tym co w danej chwili jest korzystne dla dalszego rozwoju.

 

 

Bibliografia:

Czapiński, J. (red.). (2019) Psychologia pozytywna. Nauka o szczęściu, zdrowiu, sile i cnotach człowieka. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.